Jeśli jakiś pasjonat wpadłby na pomysł, aby zebrać wszystkie ciekawostki o kawie, to mógłby stworzyć opasłą monografię, a i tak prawdopodobnie nie zawarłby w niej jakiejś interesującej informacji lub anegdoty. Trudno się temu dziwić – przez lata obecności w ludzkiej świadomości kawa napisała wiele przepięknych historii. Skutecznie stawiała czoła przeciwnościom losu spotykanym na drodze do zaskarbienia sobie sympatii kolejnych osób. Miłość do niej łączyła przedstawicieli różnych klas społecznych – aromatyczne ziarna zajmowały honorowe miejsce zarówno na królewskich dworach, jak i w domach mieszczan. Podobnie jest w obecnych czasach, gdy kawa jest napojem egalitarnym – chętnie rozkoszują się nią bogaci i biedni, młodsi i starsi.

W dzisiejszym artykule przedstawiamy mniej znane oblicze tego niezwykłego produktu. Prezentujemy różne ciekawostki na temat kawy i wskazujemy, jak ten napój ewoluował od zamierzchłych czasów, po współczesność. Zaparz zatem swoją ulubioną kawę i zanurz się w lekturze!

Jak odkryto kawę?

Kawa to napój, którego niezwykła historia dostarcza liczne ciekawostki. Wiele tajemnic kryje w sobie już temat odkrycia właściwości owoców tej rośliny. Istnieją różne przypuszczenia i legendy, które wyjaśniają genezę fenomenu kawy – dwie najważniejsze z nich przybliżamy poniżej.

Efekt domina, czyli jak kozia nadpobudliwość przyczyniła się do powstania ekspresu do kawy

Jedna z najczęściej wspominanych historii głosi, że kawę zawdzięczamy etiopskiemu pastuszkowi imieniem Kaldi. Pewnego dnia jego oczom ukazał się niecodzienny widok – wypasane przez niego kozy podejrzanie tryskały energią, a utrzymujący się stan ożywienia sprawiał, że nie miały one ochoty również na nocny odpoczynek. Zaintrygowany tym faktem Kaldi doszedł do wniosku, że wpływ na tę dziwną aktywność jego trzody mają małe czerwone jagody, które były chętnie zjadane przez zwierzynę. Obudziło to w nim duszę eksperymentatora i postanowił sam przetestować działanie tych nieznanych owoców. Okazało się, że po zjedzeniu ich stał się pobudzony i pełen energii do działania. Obawiał się, że unikalne właściwości jagód mogą wynikać z działania sił nieczystych, dlatego postanowił podzielić się tym odkryciem z rezydującymi w pobliżu mnichami.

Zgłoszenie pasterza zostało potraktowane poważnie i duchowni uznali, że zweryfikują jego podejrzenia. Przeprowadzili test smakowy, ale jagody wyjątkowo nie przypadły im do gustu i bez żalu wyrzucili je do ogniska. Po jakimś czasie zaczął się z niego wydobywać nieoczywisty, piękny aromat, który zachęcił mnichów do odzyskania palonych ziaren. Wspólnie postanowili, że wrzucą je do kociołka z wodą i spróbują stworzyć na ich bazie napój. Przyrządzony w ten sposób napar okazał się nie tylko zdatny do picia, ale również po prostu smaczny. Jego spożycie wiązało się z dodatkową korzyścią – kapłani mogli znacznie dłużej wytrzymać na modlitwach, ponieważ nie morzył ich sen. Zdecydowali, że owoce muszą być więc naznaczone boską, a nie szatańską mocą. Nie omieszkali również udzielić porady Kaldiemu w sprawie nieznośnego stadka – polecili mu zmienić pastwisko. W ten sposób kilka nadpobudliwych kóz przyczyniło się do odkrycia wyjątkowych ziaren, dla których wiele wieków później stworzono automatyczne ekspresy do kawy.

Królewna na ziarnku kawy

Przytaczając ciekawostki o kawie, nie można pominąć również innej z legend, która dotyczy jej odkrycia. Wiąże się ona z postacią arabskiego mnicha Alego Ben Omara, który potrafił leczyć wiele chorób. Pewnego razu pomógł w powrocie do zdrowia samej córce króla, w której to później nieszczęśliwie się zakochał. Władca nie kwapił się do oddania mu ręki królewny i kazał przegonić duchownego z miasta.

Mężczyzna nie mógł się pogodzić ze swym losem i żarliwie modlił się do Stwórcy o pomoc. Bóg zesłał Anioła, który nakazał mnichowi podążać za pięknym ptakiem. Kolorowe stworzenie doprowadziło naszego zakochanego do kawowca, z którego Ali zebrał owoce i przygotował aromatyczny napój. Częstował nim przechodzących pielgrzymów, którzy zachwyceni pobudzającymi właściwościami naparu rozpowszechniali nowinę o nim w mieście. W końcu wiadomość o tajemniczym specyfiku trafiła do króla, który postanowił oddać rękę córki Alemu w zamian za recepturę pozwalającą na stworzenie tej niezwykłej mikstury. Mężczyzna przystał na ten warunek, a wszyscy żyli długo i szczęśliwie, popijając wyśmienitą kawę.

Kawa – poznaj ciekawostki na temat tego niezwykłego napoju

Mimo niepodważalnego uroku przedstawionych historii uznaje się, że kawa została odkryta inaczej. Nie oznacza to jednak, że jej historia oraz właściwości nie obfitują w liczne ciekawostki. Przekonaj się, o ilu niesamowitych faktach dotyczących kawy mogłeś nie mieć do tej pory pojęcia.

Kawa jak człowiek – wywodzi się z Czarnego Lądu

Obecnie największym producentem kawy jest bezsprzecznie Brazylia. Mówi się, że nawet co trzecie ziarenko pochodzi z największego kraju Ameryki Południowej. Jako kawowych potentatów traktuje się również m.in. Wietnam, Indonezję czy Kolumbię. Rdzenna kawa pochodzi jednak z zupełnie innej części świata. Jej korzeni należy szukać w Etiopii, gdzie już w I tysiącleciu p.n.e. zbierano owoce z naturalnie rosnących kawowców, a następnie gotowano z dodatkiem masła i soli. Pierwszy skok popularności kawa zanotowała jednak dużo później i wiąże się on ze światem arabskim.

Uniwersalna nazwa o wielu znaczeniach

Kawa jest na tyle intrygującym zjawiskiem, że ciekawostki odnaleźć można nawet w związku z jej nazwą. Etymologia tego wyrazu wiąże się najprawdopodobniej z arabskim słowem kahwa, które może mieć różne znaczenia, ale jednym z najczęściej przywoływanych jest „arabskie wino”. Co ma wspólnego ten ziarnisty napar z alkoholowym napojem z winogron? Otóż religia muzułmańska zabrania wiernym spożywania alkoholu, przez co musieli oni znaleźć atrakcyjną alternatywę. Okazało się, że w tej roli znakomicie wypada kawa, która z czasem zaczęła swoją ekspansję na kolejne tereny. Pojawianie się kawy w nowych krajach wiązało się również z adaptowaniem jej nazwy – arabska kahwa przeistoczyła się w tureckie kahve, a poprzez nie powstały m.in. włoska caffè czy angielskie coffee.

Kawa, czyli coś więcej niż napój

O pozycji kawy w cywilizacji arabskiej świadczy to, z jakimi konsekwencjami wiązało się wystąpienie przeciwko niej w tej kulturze. Przekonał się o tym pewien gubernator Mekki, który próbował w 1511 roku przeforsować zakaz spożywania tego napoju. Zarządzenie nie spodobało się sułtanowi, który skazał nieszczęśnika na śmierć, a egzekucję kazał przeprowadzić w miejscu, gdzie kawa cieszyła się niemal świętą estymą.

Arabscy kupcy zresztą szybko zorientowali się, jak cennym towarem jest kawa. Jemen będący światowym monopolistą na rynku kawy na początku drugiego tysiąclecia naszej ery wprowadził karę śmierci dla osób, które chciałyby wywieźć za granicę kiełkujące nasiona kawowca. Dopuszczalny był jedynie handel „martwymi” ziarnami przeznaczonymi do celów spożywczych. Nic więc dziwnego, że jemeńskie miasto – Mokka, stało się prawdziwą stolicą kawowego świata. Co ciekawe, pochodzące stamtąd ziarna charakteryzowały się unikalnymi, czekoladowymi nutami, od których wywodzi swoją nazwę kawa mokka, czyli napój skomponowany na bazie espresso, gorącego mleka i ciemnej lub mlecznej czekolady.

To nie jedyne ciekawostki na temat kawy, jakie możemy odnaleźć, eksplorując arabski krąg kulturowy. Na interesującą kwestię można natknąć się w starożytnym prawodawstwie. W istniejących wówczas krajach arabskich żona mogła zażądać rozwodu z mężem tylko w jednej sytuacji – kiedy nie był on jej w stanie zapewnić wystarczającej ilości kawy! 

Niepowstrzymana siła kawy

W dzisiejszych czasach trudno sobie wyobrazić współczesną Europę bez kawy. Szacuje się, że statystyczny Europejczyk wypija nawet 160 litrów tego napoju rocznie. Liderem na Starym Kontynencie są Finowie, którzy zużywają niemal 13 kg kawy „na głowę” w ciągu roku. Dla porównania przeciętny polski kawosz spożywa 3,4 kg kawy rocznie. Obecna fascynacja tym napojem może powodować mylne wrażenie, że kawa cieszy się uznaniem mieszkańców Europy od zawsze. Prawda jest jednak zgoła inna.

Na przestrzeni wieków po wielokroć Europejczycy z różnych krajów wzbraniali się przed kawą. Radziła sobie ona jednak zarówno z niechęcią na tle świeckim, jak i religijnym. Kiedy ziarna trafiły do Wenecji w 1600 roku, część mnichów apelowała do papieża Klemensa VIII o zakazanie tego „muzułmańskiego” naparu. Głowa Kościoła uznała jednak, że niebywałe walory kawy to boski dar i grzechem byłoby nakładanie na wiernych ograniczeń w kwestii jego spożycia.

Nieco inne zdanie na ten temat miał Karol II, czyli król panujący w Anglii w XVII wieku. Nie w smak mu była rosnąca popularność kawiarni i postanowił nakazać ich rychłe zamknięcie. Ku jego zaskoczeniu poddani się zbuntowali, po jedenastu dniach kawiarnie wznowiły swoje funkcjonowanie, a szacunek, jakim darzony był nierozsądny władca, znacząco spadł.

Powstrzymać fenomen, jakim była kawa ziarnista, próbowano również w Szwecji w XVII wieku. Zabroniono jej picia, argumentując jej złym wpływem m.in. na efektywność pracy czy płodność. Ze względu na wysokie podatki nałożone na ten produkt rozkwitł kawowy czarny rynek. Władza, która zauważyła obywateli pijących kawę z przemytu, postanowiła za karę konfiskować akcesoria do kawy, takie jak filiżanki czy talerzyki. Z czasem okazało się, że w Szwecji nie ma już takich obiekcji względem tego napoju. Dowodem na to jest popularność wyrażenia Fika!, które oznacza przerwę na kawę oraz ciastko. To jednak coś więcej. Czas, w którym w ruch idą słodkie przekąski i kubki ceramiczne pełne naparu – to moment rozkosznego relaksu spędzany w gronie bliskich.

Niezwykła droga kawy – od ziarenek w kociołku, po wykwintne specjały kawowe

Pasterz Kaldi niosący zdumiewające jagody do mnichów pewnie nie spodziewał się, jak wiele wieków później rozszerzy się wachlarz ich zastosowań i sposobów podania. W ramach ciekawostki postanowiliśmy przedstawić krótko kilka popularnych form, w jakich może zostać podana kawa.

• Espresso to jedno z pierwszych skojarzeń, które pojawia się na myśl o klasycznej włoskiej kawie. Ta forma kawowa o małej objętości sięgającej 30 ml łączona jest najczęściej z Włochami i charakteryzuje się esencjonalnością oraz intensywnością. Podaje się ją w filiżance o objętości 50 ml w towarzystwie szklanki wody w temperaturze pokojowej. Espresso można wykorzystać do przyrządzania innych kaw i napojów kawowych.
• Cappuccino, czyli znany i lubiany mleczny specjał kawowy nawiązujący swoją nazwą do zakonu kapucynów. Do jego stworzenia niezbędne jest espresso, ciepłe mleko oraz mleczna pianka. Wedle tradycji podaje się je w filiżankach 150-200 ml, posypując wierzch napoju cynamonem.
• Latte to najprościej rzecz ujmując kawa z mlekiem. Serwuje się ją najczęściej w wyższych szklankach w proporcjach jednej części espresso do dwóch części spienionego mleka.
• Latte macchiato jest to espresso z niewielkim dodatkiem spienionego mleka. Składa się z trzech warstw: mleka, espresso oraz mlecznej pianki. Jej największą zaletą jest subtelny, łagodny smak. Przygotowuje się je tak, że najpierw do szklanki trafia mleko, następnie umieszczana jest w niej delikatna pianka, a dopiero na końcu wlewa się espresso.
• Flat white jest napojem kawowym, który zaczyna cieszyć się coraz większym uznaniem wśród polskich kawoszy. Jest to kompozycja, której korzeni upatruje się zwykle w Australii lub Nowej Zelandii. Tworzy ją espresso zalane gorącym oraz lekko spienionym mlekiem. Flat white w przeciwieństwie do latte nie ma pianki charakterystycznej dla tej drugiej formy.

Jak widać, kawę możesz sobie zaserwować na wiele różnych sposobów. A serwować warto, ponieważ jej spożycie przynosi kawoszowi wiele korzyści. Wśród zalet kawy można wyróżnić m.in.:

• pobudzenie organizmu zapewniane przez naturalną kofeinę,
• zawartość witamin B2, B5, niacyny, potasu, manganu i magnezu,
• zawartość antyoksydantów, które umożliwiają neutralizację wolnych rodników,
• zmniejszanie wydzielania histaminy, co pozwala redukować skutki ataków alergii,
• dobry wpływ na pamięć krótkotrwałą,
• pozytywny wpływ na oskrzela – spożywanie kawy poleca się przy problemach z napadami duszności.

Jeżeli chcesz zapewnić sobie te właściwości, a także doskonały smak i zapach przyrządzonej kawy, to unikaj jej rozpuszczalnych wersji dostępnych w supermarketach. Znacznie lepszym wyborem jest wyselekcjonowana kawa ziarnista, którą oferuje palarnia kawy LaCava. W naszym asortymencie dostępne są znakomite ziarna z całego świata, w tym także unikalna kawa organiczna będąca kompozycją ziaren z Nikaragui oraz Rwandy.

Podsumowanie

Kawa i ciekawostki o niej to wyjątkowo szeroki temat, dlatego postanowiliśmy wybrać spośród nich takie, które powinny znaleźć się w repertuarze anegdot każdego prawdziwego kawosza. Te niepozorne ziarenka stanowią natchnienie artystów i wynalazców – kawę kochali Goethe i Beethoven, a pierwsza kamera internetowa została wynaleziona w Cambridge, aby ułatwić naukowcom i studentom z różnych części budynku sprawdzenie tego, czy ich napar jest już gotowy.

Klienci LaCava również mogą czerpać inspirację z wyjątkowego smaku i aromatu ulubionego napoju. Wystarczy zapoznać się z asortymentem naszej palarni i uzupełnić swoją kolekcję kaw o nowe, unikalne mieszanki, a także wzbogacić swoje wyposażenie w doskonałej jakości sprzęt, np. młynki żarnowe do mielenia kawy lub kawiarki idealne dla miłośników alternatywnych metod parzenia kawy. Zapraszamy na zakupy.